MUNGKIN orang melihat filem "ANTARA DUA DARJAT" adalah satu-satunya filem yg paling hampir kpd realiti sosial hari ini kalau bukan memecahkan otak saintis-saintis sosial kontemporari. Soal status quo keturunan, kebangsawanan, keningratan, ke-elitan adalah suatu perkara yg cukup mengental dlm semua corak masyarakat tidak kira apa bangsa sekalipun. Sebenarnya persoalan darah-keturunan bukanlah satu-satunya isu utama yg mewujudkan jurang sosial. Pemilikan ekonomi, kuasa (terutama kuasa politik...!), darah, keilmuan, keintelektualan, ideologi materialistik dan macam-macam lagi - telah menjadi batu-asas kpd semakin melebarnya hirerki serta jurang sosial dlm masyarakat.
Apabila dilantik sebagai "Direktor", P.Ramlee tidak bertangguh-tangguh lagi menghujjahi soal status quo dikalangan orang Melayu melalui filem "PENAREK BECHA" (1955). Selepas itu ia dituruti oleh filem-filem seperti "BUJANG LAPOK", "NUJUM PAK BELALANG", "MUSANG BERJANGGUT", "IBU MERTUAKU", "LABU-LABI", 'AHMAD ALBAB", "SABARUDDIN TUKANG KASUT" dan lain-lain. Filem "ANTARA DUA DARJAT" (1960) dilihat sebagai kemuncak pada kritikan P.Ramlee terhadap falsafah kedarjatan ciptaan manusia. Beliau bersungguh-sungguh "mencanai" sesuatu isu konflik sosial sesuai dgn tema sesebuah filem untuk disantapi oleh mana-mana generasi tanpa sebarang batas waktu. Sehingga hari ini setelah lebih setengah abad, "kritikan2" beliau terus "dinikmati" orang tanpa jemu... Ini kerana - ia adalah realiti sosial yg sebenarnya memang ingin dilihat oleh semua orang - iaitu KEADILAN SOSIAL yg benar-benar menyeluruh dalam masyarakat...!
# Dialog dlm filem: "..Lihat padaku, darahku berwarna merah, sama seperti darahmu.
Tiada apa yang membezakan kita, hanya hati busukmu
membanggakan keturunan yang tiada makna......!”
Dalam filem "MASAM-MASAM MANIS" contohnya, dialog pertelagahan antara Cikgu Shaari dgn Mariani antara lain membabitkan kata-kata: ".....penyanyi, penari semua sama saja.......! Low class..!!" Maka dijawab oleh Mariani: "...apa cikgu ingat orang terpelajar macam cikgu semuanya High Class..?? ..kadang-kadang lebih KARAT lagi...!!" Sebenarnya babak ini adalah kritikan tajam utk golongan terpelajar yg menyangka mereka itu "High-Class" atau tergolong dlm kasta tinggi. Walhal terlalu banyak fakta yg membuktikan bahawa "golongan terpelajar" terbabit dgn korupsi, jenayah serta pelbagai bentuk gejala sosial yg merosakkan..!
Filem "LABU-LABI" umpamanya telah menyelitkan watak "TUAN MAGISTRET" (yg diwataki oleh P.Ramlee sendiri) dan watak 'TUAN DOKTOR" (yg dilakunkan oleh M.Zain) yg antara lain mengetengahkan kegilaan meletakkan pangkat, darjat atau kelulusan selepas nama masing-masing. Ini merupakan realiti sosial masyarakat hari ini yg gilakan pangkat, gelaran atau segala macam kelulusan atau panggilan yg diletakkan sebelum atau selepas nama masing-masing. Malah ia sudah menjadi "protokol" demi menggambarkan "wibawa" atau "status quo" individu.
Business Card hari ini tidak akan lengkap jika tidak dicatatkan gelaran jawatan seperti "CEO/President/Managing Director" dan "PhD/MBA/LLB/" atau "Ir/Ar/Cr" dan macam-macam lagi....! Betapa tidaknya. P.Ramlee telahpun "menceriterakannya" sejak tahun 1962 lagi..! Dan, sedar atau tidak, segala "nomenclature" ini tidak lain dari memperkukuhkan ideologi egoisme, kesombongan serta ketakkaburan individu dlm dunia materialistik hari ini... Inilah yg sebenarnya cuba diperkatakan oleh P.Ramlee dlm bahasa seni yg cekap dipamirkan oleh beliau...!
Dlm filem Antara Dua Darjat, sewaktu adegan pertarungan antara watak Razali dgn Tengku Mukri yg mencederakan kedua-duanya, Razali sempat menempelak dgn tajam: "Lihat padaku, darahku berwarna merah, sama seperti darahmu. Tiada apa yang membezakan kita, hanya hati busukmu membanggakan keturunan yang tiada makna......!” Dgn maksud lain, manusia ini adalah berasal dari satu tubuh yg satu - iaitu Nabi Adam a.s. Jadi, mengapa harus ada manusia yg gilakan darjat dan kedudukan hingga sanggup memijak-mijak, memperhamba & menjahanamkan orang lain?
Apakah hak seorang raja, sultan atau pemerintah hingga boleh menyembelih atau memperkotak-katikkan orang kebanyakan? Sedarkah mereka bahawa status mereka itu langsung tiada bezanya disisi Tuhan? Bukankah hanya iman dan takwa yg akan membezakan nilai seseorang...?? Malangnya, sehingga kini masyarakat masih tergila-gila kpd status dan darjat - yg telah menjadi faktor kpd perpecahan dikalangan masyarakat hari ini...! Dan, kegilaan kpd "kuasa" telah menambahkan keparahan, kekeparatan dan kebiadaban manusia kpd keturunan manusia itu sendiri...!
Filem "IBU MERTUAKU" (1961-62) yg ideanya berasaskan Ahmad Nisfu adalah pelengkap kpd kritikan besar seniman ini terhadap sistem kasta dlm masyarakat kontemporari. Tidak semestinya, seorang raja atau bangsawan, orang kebanyakan yg kaya-raya juga boleh menjadi "orang besar" yg cukup berpengaruh dan boleh melumpuhkan kemanusiaan. Demikianlah gambarannya.. P.Ramlee dikatakan telah menghabiskan lebih 6 bulan utk menggarap filem ini selengkapnya. Akibatnya, beliau terpaksa menanggung kos lebihan dari peruntukan asal sebanyak 60 ribu ringgit dgn menggunakan kewangan beliau sendiri. Demikianlah mahalnya harga sebuah kritikan sosial..!
Sebenarnya P.Ramlee tidak perlu diagung-agungkan - kerana beliau tidak pernah minta diagung-agungkan sewaktu hidup dahulu. Beliau cuma mengajak masyarakat berfikir dan merenung sejenak terhadap realiti yg wujud dlm masyarakat sejak dulu sehingga kini. Tugas seorang "saintis sosial" memang begitu - mengajak orang menggunakan otak atau melakukan percambahan idea. P.Ramlee secara jelas membantah sistem kasta atau hirerki sosial yg terus diamalkan oleh masyarakat elit, burjuis atau ningrat. Beliau melihat "ideologi" tersebut sebagai racun yg sebenarnya memusnahkan kekuatan dan ukhuwah masyarakat pada mana-mana zaman pun.
P.Ramlee - Beliau sendiri berketurunan ningrat (Teuku Zakaria = Tengku Zakaria...) namun beliau langsung tidak pernah berbangga dgn gelaran itu. Ini terbukti bilamana, namanya yg "cantik" ( - Tengku Zakaria bin Tengku Nyak Putih) ditukar kpd nama biasa (- Ramlee bin Putih) pada usia yg masih terlalu muda. Dan, beliau menyenangi nama itu sebagaimana digambarkan melalui filem "Pendekar Bujang Lapok" beliau beliau menyebut: ".....nama saya Ramlee bin Putih....!". Bukankah ini terlalu unik utk seseorang yg jelas berkasta ningrat seperti beliau...? Dan, mengapa beliau lakukan ini - adalah kerana beliau cukup mengerti bahawa manusia ini sama sahaja - tiada beza walau sedikit pun! Ini adalah suatu kesedaran penting kalau kita mahu menjadi manusia yg baik dan berguna kpd manusia yg lain!
Terbukti bahawa P.Ramlee telah menggunakan bakat seninya utk memperbetulkan persepsi masyarakat yg sarat dgn kesesatan, konflik, kegilaan kpd kuasa, darjat dan materialisme kearah menjadi ahli masyarakat yg pemikir yg berpijak di bumi yg nyata dan kembali kpd jalan Allah Taala...!
Wallahualam..
Apabila dilantik sebagai "Direktor", P.Ramlee tidak bertangguh-tangguh lagi menghujjahi soal status quo dikalangan orang Melayu melalui filem "PENAREK BECHA" (1955). Selepas itu ia dituruti oleh filem-filem seperti "BUJANG LAPOK", "NUJUM PAK BELALANG", "MUSANG BERJANGGUT", "IBU MERTUAKU", "LABU-LABI", 'AHMAD ALBAB", "SABARUDDIN TUKANG KASUT" dan lain-lain. Filem "ANTARA DUA DARJAT" (1960) dilihat sebagai kemuncak pada kritikan P.Ramlee terhadap falsafah kedarjatan ciptaan manusia. Beliau bersungguh-sungguh "mencanai" sesuatu isu konflik sosial sesuai dgn tema sesebuah filem untuk disantapi oleh mana-mana generasi tanpa sebarang batas waktu. Sehingga hari ini setelah lebih setengah abad, "kritikan2" beliau terus "dinikmati" orang tanpa jemu... Ini kerana - ia adalah realiti sosial yg sebenarnya memang ingin dilihat oleh semua orang - iaitu KEADILAN SOSIAL yg benar-benar menyeluruh dalam masyarakat...!
# Dialog dlm filem: "..Lihat padaku, darahku berwarna merah, sama seperti darahmu.
Tiada apa yang membezakan kita, hanya hati busukmu
membanggakan keturunan yang tiada makna......!”
Dalam filem "MASAM-MASAM MANIS" contohnya, dialog pertelagahan antara Cikgu Shaari dgn Mariani antara lain membabitkan kata-kata: ".....penyanyi, penari semua sama saja.......! Low class..!!" Maka dijawab oleh Mariani: "...apa cikgu ingat orang terpelajar macam cikgu semuanya High Class..?? ..kadang-kadang lebih KARAT lagi...!!" Sebenarnya babak ini adalah kritikan tajam utk golongan terpelajar yg menyangka mereka itu "High-Class" atau tergolong dlm kasta tinggi. Walhal terlalu banyak fakta yg membuktikan bahawa "golongan terpelajar" terbabit dgn korupsi, jenayah serta pelbagai bentuk gejala sosial yg merosakkan..!
Filem "LABU-LABI" umpamanya telah menyelitkan watak "TUAN MAGISTRET" (yg diwataki oleh P.Ramlee sendiri) dan watak 'TUAN DOKTOR" (yg dilakunkan oleh M.Zain) yg antara lain mengetengahkan kegilaan meletakkan pangkat, darjat atau kelulusan selepas nama masing-masing. Ini merupakan realiti sosial masyarakat hari ini yg gilakan pangkat, gelaran atau segala macam kelulusan atau panggilan yg diletakkan sebelum atau selepas nama masing-masing. Malah ia sudah menjadi "protokol" demi menggambarkan "wibawa" atau "status quo" individu.
Business Card hari ini tidak akan lengkap jika tidak dicatatkan gelaran jawatan seperti "CEO/President/Managing Director" dan "PhD/MBA/LLB/" atau "Ir/Ar/Cr" dan macam-macam lagi....! Betapa tidaknya. P.Ramlee telahpun "menceriterakannya" sejak tahun 1962 lagi..! Dan, sedar atau tidak, segala "nomenclature" ini tidak lain dari memperkukuhkan ideologi egoisme, kesombongan serta ketakkaburan individu dlm dunia materialistik hari ini... Inilah yg sebenarnya cuba diperkatakan oleh P.Ramlee dlm bahasa seni yg cekap dipamirkan oleh beliau...!
Dlm filem Antara Dua Darjat, sewaktu adegan pertarungan antara watak Razali dgn Tengku Mukri yg mencederakan kedua-duanya, Razali sempat menempelak dgn tajam: "Lihat padaku, darahku berwarna merah, sama seperti darahmu. Tiada apa yang membezakan kita, hanya hati busukmu membanggakan keturunan yang tiada makna......!” Dgn maksud lain, manusia ini adalah berasal dari satu tubuh yg satu - iaitu Nabi Adam a.s. Jadi, mengapa harus ada manusia yg gilakan darjat dan kedudukan hingga sanggup memijak-mijak, memperhamba & menjahanamkan orang lain?
Apakah hak seorang raja, sultan atau pemerintah hingga boleh menyembelih atau memperkotak-katikkan orang kebanyakan? Sedarkah mereka bahawa status mereka itu langsung tiada bezanya disisi Tuhan? Bukankah hanya iman dan takwa yg akan membezakan nilai seseorang...?? Malangnya, sehingga kini masyarakat masih tergila-gila kpd status dan darjat - yg telah menjadi faktor kpd perpecahan dikalangan masyarakat hari ini...! Dan, kegilaan kpd "kuasa" telah menambahkan keparahan, kekeparatan dan kebiadaban manusia kpd keturunan manusia itu sendiri...!
Filem "IBU MERTUAKU" (1961-62) yg ideanya berasaskan Ahmad Nisfu adalah pelengkap kpd kritikan besar seniman ini terhadap sistem kasta dlm masyarakat kontemporari. Tidak semestinya, seorang raja atau bangsawan, orang kebanyakan yg kaya-raya juga boleh menjadi "orang besar" yg cukup berpengaruh dan boleh melumpuhkan kemanusiaan. Demikianlah gambarannya.. P.Ramlee dikatakan telah menghabiskan lebih 6 bulan utk menggarap filem ini selengkapnya. Akibatnya, beliau terpaksa menanggung kos lebihan dari peruntukan asal sebanyak 60 ribu ringgit dgn menggunakan kewangan beliau sendiri. Demikianlah mahalnya harga sebuah kritikan sosial..!
Sebenarnya P.Ramlee tidak perlu diagung-agungkan - kerana beliau tidak pernah minta diagung-agungkan sewaktu hidup dahulu. Beliau cuma mengajak masyarakat berfikir dan merenung sejenak terhadap realiti yg wujud dlm masyarakat sejak dulu sehingga kini. Tugas seorang "saintis sosial" memang begitu - mengajak orang menggunakan otak atau melakukan percambahan idea. P.Ramlee secara jelas membantah sistem kasta atau hirerki sosial yg terus diamalkan oleh masyarakat elit, burjuis atau ningrat. Beliau melihat "ideologi" tersebut sebagai racun yg sebenarnya memusnahkan kekuatan dan ukhuwah masyarakat pada mana-mana zaman pun.
P.Ramlee - Beliau sendiri berketurunan ningrat (Teuku Zakaria = Tengku Zakaria...) namun beliau langsung tidak pernah berbangga dgn gelaran itu. Ini terbukti bilamana, namanya yg "cantik" ( - Tengku Zakaria bin Tengku Nyak Putih) ditukar kpd nama biasa (- Ramlee bin Putih) pada usia yg masih terlalu muda. Dan, beliau menyenangi nama itu sebagaimana digambarkan melalui filem "Pendekar Bujang Lapok" beliau beliau menyebut: ".....nama saya Ramlee bin Putih....!". Bukankah ini terlalu unik utk seseorang yg jelas berkasta ningrat seperti beliau...? Dan, mengapa beliau lakukan ini - adalah kerana beliau cukup mengerti bahawa manusia ini sama sahaja - tiada beza walau sedikit pun! Ini adalah suatu kesedaran penting kalau kita mahu menjadi manusia yg baik dan berguna kpd manusia yg lain!
Terbukti bahawa P.Ramlee telah menggunakan bakat seninya utk memperbetulkan persepsi masyarakat yg sarat dgn kesesatan, konflik, kegilaan kpd kuasa, darjat dan materialisme kearah menjadi ahli masyarakat yg pemikir yg berpijak di bumi yg nyata dan kembali kpd jalan Allah Taala...!
Wallahualam..
